Monuments - Հուշարձաններ
ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՏԵՂԵԿԱՏՎԱԿԱՆ ՇՏԵՄԱՐԱՆ
Շտեմարան

 

 
 
Սրբատեղի " Կախան "
Սրբատեղի " Կախան " ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ –Դրախտիկ գյուղ
Ժամանակը՝   13-14-րդ դար

Հուշարձանը կրում է նաև << Թումբեն պտկեն սուրբ >> անվանումը: Գտնվում է գյուղից հյուսիս-արևելք ընկած բարձր բլրի գագաթին: Սրբատեղին բաղկացած է երկու միմյանց կից շինություններից՝ եկեղեցուց ու գավթից: Եկեղեցին միանավ բազիլիկ սրահ է, լայն ուղղանկյուն խորանով: Գլխավոր մուտքը հարավային ճակատից է: Եկեղեցուն հյուսիսից կցված է ուղղանկյուն շինություն, ամենայն հավանականությամբ՝ գավիթ, որը միակ նեղ մուտքով հաղորդակցվում է եկեղեցու սրահի հետ: Հուշարձանը ներկայումս գտնվում է ավերակված վիճակում՝ պատերը պահպանում են մինջև 1մ բարձրությամբ: Ըստ տեղագրող Մ. Բարխուդարեանցի, այն եղել է ուխտատեղի:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Թեղին սուրբ "
Սրբատեղի " Թեղին սուրբ " ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ –Խծաբերդ գյուղ
Ժամանակը՝   10-11-րդ դարեր

Գտնվում է գյուղից հարավ-արևմուտք, Քարինգ տանող ճանապարհի վրա: Այն ներկայացվում է երկու խաչքարերով՝ տեղադրված աղբրի դիմահայաց պատի վրա: Խաչքարերից մեկը հին է՝ երկու պարզատիպ խաչերով և վերաբերում է 10-11-րդ դարերին, իսկ մյուս խաչքարը՝ կերտված տուֆ քարից, ժամանակակից է: Սրբացված են ոչ միայն խաչքարերը, այլև բուն աղբյուրը, որը բնակչության շրջանում կոչվում է << Աղբյուր-սրբատեղի>>: << Թեղին սուրբ >>-ը գյուղի բնակչության նվիրական վայրերից է և որպես սրբավայր, ներկայումս էլ գործում է:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Կենե "
Սրբատեղի " Կենե " ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ –Ծամձոր գյուղ
Ժամանակը՝   17-րդ դար

Հուշարձանը գտնվում է ավերակված վիճակում, պահպանվել է միայն արևմտյան պատը: Եղել է մատուռ և որպես սրբատեղի, մինչ օրս էլ չի կորցրել իր նշանակությունը:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Սև խաչ "
Սրբատեղի " Սև խաչ " ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ –Հակակու գյուղ
Ժամանակը՝   9-17-րդ դարեր

Սև խաչ սրբատեղին գյուղամերձ ուշագրավ հուշարձաններից է: Սովորական տեղական կրաքարերով կառուցված այս փոքր չափերի շինության տեղում կան հնամենի եկեղեցու պատերի հետքեր, որը ցույց է տալիս, որ սրբավայրի տեղի ընտրությունը պատահական չի եղել, այլ գալիս է վաղնջական ժամանակներից: Այստեղ պահպանվել են նաև մեկ տասնյակից ավելի խաչքարեր և կոտրատված խաչաբեկորներ, որոնք բնորոշ են 9-17-րդ դարերին:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Սորփ "
Սրբատեղի " Սորփ " ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ –Մարիամաձոր գյուղ
Ժամանակը՝   18-19-րդ դարեր

Հուշարձանը տեղաբաշխված է գյուղի կենտրոնում, փոքր բլրի վրա: Ցանկապատված է: Շուրջը տարածված են խաչքարերի փոքր բեկորներ: Բնակիչները այստեղ մոմ են վառում:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Շաղախ "
Սրբատեղի " Շաղախ " ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ –Սարինշեն գյուղ
Ժամանակը՝   17-19-րդ դարեր

Սրբատեղին գտնվում է եկեղեցու հարավ-արևմտյան կողմում, որը կառուցված է տեղական սրբատաշ կրաքարով: Աչքի է ընկնում խաչազարդ ձևավորումներով, եզրամասերը նույնպես նախշազարդ են: Արձանագրությունը դժվար ընթեռնելի է:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ջուխտ խաչ "
Սրբատեղի " Ջուխտ խաչ " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Ավդուռ գյուղ
Ժամանակը՝   13-17-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է <<Ջուխտ խաչ>> գյուղատեղիի կենտրոնական մասում, որտեղ կանգնում է 13-րդ դարի մեծ երկատված խաչքարի մի բեկոր, որը և " Ջուխտ խաչ " անվամբ սրբատեղի է համարվում: Խաչքարը և պատվանդանը գտնվում են մի մեծ ուղղանկյուն, արևելք-արևմուտք կողմնորոշված փոսորակի մեջ, որն ամենայն հավանականությամբ, գյուղի եկեղեցին է եղել:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Բբջամալ "
Սրբատեղի " Բբջամալ " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Գիշի գյուղ
Ժամանակը՝   մ.թ.ա 1 հազ.

Հուշարձանը գյուղի գործող սրբավայրերից է: Գտնվում է գյուղից արևմուտք, մի ձվաձև բարձունքի վրա: Արտաքուստ գրեթե ոչինչ չի երևում, բացառությամբ բլրակի և նրա վրա հետագայում կառուցված շինության: Իրականում այստեղ ըստ տեղում կատարված ուսումնասիրությունների, եղել է մի փոքր չափի մատուռ, որը հիմնահատակ ավերվել է խորհրդային ժամանակներում:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ջրատափեր "
Սրբատեղի " Ջրատափեր " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Կոլխոզաշեն գյուղ
Ժամանակը՝   10-12-րդ դարեր

Խորհրդային ժամանակներում սրբատեղիի տարածքը մշակվել էր, թողնվելով ընդամենը մի փոքր հատված: Այստեղ ուշագրավ են երկու խաչքարեր, որոնք գտնվում են անմխիթար վիճակում:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Մատթե "
Սրբատեղի " Մատթե " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Կաղարծի գյուղ
Ժամանակը՝   9-13-րդ դարեր

Ըստ տեղում կատարված ուսումնասիրությունների, տեղանքը՝ որի չափերը կազում է 6 x 5մ նախկինում գործել է որպես հոգևոր կենտրոն: Սրբատեղիից մնացել են խաչքարեր կամ խաչաբեկորներ:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Օխտը խաչ "
Սրբատեղի " Օխտը խաչ " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Հաղորտի գյուղ
Ժամանակը՝   16-17-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է գյուղի արևելքում: Ոչ մեծ ժայռի վրա քանդակված են հինգ նմանատիպ խաչեր, որոնց երկճյուղ ծայրերը վերջանում են գնդիկներով: Օգտագործվում է որպես սրբավայր, կատարվում են արարողություններ:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Փիր բաբ "
Սրբատեղի " Փիր բաբ " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Շեխեր գյուղ
Ժամանակը՝   16-17-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է գյուղի հարավային կողմում գտնվող բարձունքի վրա: Համարվում է տեղի բնակիչների մատաղի և այլ արարողությունների հիմնական սրբավայրը: Սրբատեղիի կենտրոնում ընկած է 16-17-րդ դարերի մեծ խաչքար:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Եղցու խութ "
Սրբատեղի " Եղցու խութ " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Սպիտակաշեն գյուղ
Ժամանակը՝   15-16-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է գյուղի մերձակայքում, շրջապատի վրա գերիշխող բարձունքին: Բուն սրբատեղին ոչ մեծ շերտավոր կրաքարից, չոր շարվածքով, կառուցված փոքր, քառակուսի, բաց շինություն է, որի արևմտյան պատի մեջ դրված են երկու խաչքարեր 15-16-րդ դդ. և մեկ որմնասյան խոյակի քանդակազարդ բեկոր, որն ամենայն հավանականությամբ մի փոքր ավելի հին է:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Չուրվիշ "
Սրբատեղի " Չուրվիշ " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Թաղավարդ գյուղ
Ժամանակը՝   17-18-րդ դարեր

Գտնվում է Թաղավարդ գյուղի մասը հանդիսացող նախկին <<Կալեր>> գյուղի կենտրոնական հատվածում տեղադրված բարձր կոնաձև բլրի գագաթին: Արտաքինից ուղղանկյուն փոքր միանավ թաղակապ մատուռ է՝ լայն կիսաշրջան խորանով: Միակ պարզ մուտքը արևմտյան ճակատից է: Լուսավորվում է խորանի ու հարավային ճակատից բացված մեկական փոքր պատուհաններով: Հատակը հողածածկ է: Խորանը ունեցել է ցածր, վատ պահպանված բեմ: Կառուցված է կոպտատաշ ու անմշակ քարերով կրաշաղախով:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Հայրումանց գյունե "
Սրբատեղի " Հայրումանց գյունե " ՄԱՐՏՈՒՆՈՒ ՇՐՋԱՆ –Սարգսաշեն գյուղ
Ժամանակը՝   մ.թ.ա 2-րդ հազ. - մ.թ. 17-րդ դար

Հուշարձանը գտնվում է գյուղից 1.5կմ արևմուտք, Լվաց գետի ձախ ափին: Այն իրենից ներկայացնում է մի բլուր, որը վեր է ածվել սրբատեղիի: Այստեղ պահպանվել են երկու խաչքարեր՝ բնորոշ 12-13-րդ դարերին, որը ցույց է տալիս, որ սրբատեղին գործել է հնագույն ժամանակներից մինչև առնվազը 13-րդ դար:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ղուզե թաղ "
Սրբատեղի " Ղուզե թաղ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Ակնաղբյուր գյուղ
Ժամանակը՝   16-17-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է գերեզմանոցի կենտրոնական հատվածում, լիովին ավերակված է, հիմնականում վերաբերում է 16-17-րդ դարերին:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ըխտըլ հազ "
Սրբատեղի " Ըխտըլ հազ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Ակնաղբյուր գյուղ
Ժամանակը՝   մ.թ.ա 2-1 հազ.- 13-րդ դ.

Հուշարձանը գտնվում է մի անտառապատ բլրի վրա: Գագաթնամասում պահպանվել են շինությունների ավերակների մնացորդներ, որոնցից երկուսն ունեն կլոր հատակագիծ:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ս. Սրաբեկ "
Սրբատեղի " Ս. Սրաբեկ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Դաշուշեն գյուղ
Ժամանակը՝   16-17-րդ դարեր

Սրբատեղին բաղկացած է երկու հիմնական խաչքարերից: Նկատելի են նաև տեղադրված քարերի որոշակի հետքեր: Նշված հուշակոթողները կերտված են կրաքարից, ունեն բաց դարչնագույն տեսք և վերաբերում են 16-17-րդ դդ.:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Եղցու խաչ "
Սրբատեղի " Եղցու խաչ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Դահրավ գյուղ
Ժամանակը՝   12-13-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է գյուղի մերձակայքում: Բլուրը, որտեղ հնավայրն է, առանձնացված և կղզիացված է շրջակա տարածքներից: Անտառապատ է, նկատելի են որոշ շինությունների ավերակներ, տեղ-տեղ պահպանվել են քարեր: Կարելի է ենթադրել, որ այստեղ նախկինում եղել է մատուռ, որի շուրջը տարածվում էր երբեմնի գերեզմանոցը, որն այժմ չի պահպանվել:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ջուխտակ խաչ "
Սրբատեղի " Ջուխտակ խաչ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Խանցք գյուղ
Ժամանակը՝   13-րդ դար

Հուշարձանը գտնվում է գյուղի տանող ճանապարհի ձախ եզրին: Սրբավայրում ուշագրավ են չորս խաչքարեր, որոնցից երկուսը պարունակում են մեծարժեք արձանագրություններ: Արձանագիր խաչքարերից մեկը հետագայում սրբատեղի է տեղափոխվել գյուղամիջյան ս. Ստեփանոս եկեղեցու բակից:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Պարուր "
Սրբատեղի " Պարուր " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Խնածախ ( Լեռնավան ) գյուղ
Ժամանակը՝   17-18-րդ դարեր

Հուշարձանը տեղադրված է բարձրադիր վայրում, կլոր, անտառապատ բարձունքի վրա: Սրբատեղիի տեղում ավերակված եկեղեցի է, շուրջը՝ գերեզմանոց: Սրբատեղիի քարերը պահպանվել են: Բլուրը շրջափակված է եղել պարսպապատերով, որոնց մնացորդները պահպանվել են:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ջամալախաչ "
Սրբատեղի " Ջամալախաչ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Հարավ գյուղ
Ժամանակը՝   11-14-րդ դարեր

Գերեզմանոցը զբաղեցնում է շուրջ 0.5 հա տարածք: Այն արտահայտվում է ինչ-որ շինությունների տեսքով, որը հետագայում վեր է ածվել գերեզմանոցի, իսկ ավելի ուշ՝ սրբատեղիի: Ընդ որում, դրան նպաստել են ոչ միայն տեղում եղած հուշարձանները, այլև ավելի ուշ այստեղ տեղափոխված խաչքարը (12-րդ դար)

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Հեղինեի քույր "
Սրբատեղի " Հեղինեի քույր " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Մոշխմհատ գյուղ
Ժամանակը՝   9-13-րդ դարեր

Սրբատեղին իրականում մի դամբանաբլուր է, որը սրբացվելով, այսօր էլ չի կորցրել իր նշանակությունը: Հուշարձանի վրա տեղադրված են երկու խաչքարեր:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ըխտըլհազ "
Սրբատեղի " Ըխտըլհազ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Մադաթաշեն գյուղ
Ժամանակը՝   19-20-րդ դարեր

Հուշարձանը գտնվում է գյուղից հարավ-արևելք: Ըստ մի լեգենդի, այստեղ է սպանվել Ս. Ղևոնդի քույրը: Տարածքն ուշագրավ է մեծադիր քարերով, որին հաջորդում է լեռնային անցումը: Այն ուշագրավ է երկու առումով՝ առաջին, որ այն ձևավորվել է բնական ներգործությունների հետևանքով՝ վեր ածելով ըստ էության մի բնական հուշարձանի, երկրորդ, անցուղու պատերին կարելի է ականատես լինել կենդանական բազմաթիվ ոսկորների, որը ցույց է տալիսղ, որ հազարամյակներ առաջ հրաբխային ժայթքումների ընթացքում զոհ են գնացել նաև նշված վայրում եղած անասունները:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Բուդուռու "
Սրբատեղի " Բուդուռու " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Շոշ գյուղ
Ժամանակը՝   11-13-րդ դարեր

Հուշարձանը տեղադրված է բարձրադիր վայրում, կլոր բարձունքի վրա: Սրբատեղիի կենտրոնում գտնվում է 11-13-րդ դարերին պատկանող խաչքար: Ներկայումս սրբատեղին չի գործում:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ճգնավոր "
Սրբատեղի " Ճգնավոր " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Սարդարաշեն գյուղ
Ժամանակը՝   13-րդ դար

Հուշարձանը տեղակայված է գյուղի վերնամասում, ժայռի տակ: Կերտված է կոպտատաշ կրաքար-ժայռաքարի վրա: Պարզատիպ է՝ երեք խաչերի բարձրաքանդակներով:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Փրշնի նահատակ "
Սրբատեղի " Փրշնի նահատակ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Դահրավ գյուղ
Ժամանակը՝   մ.թ.ա 2-1 հազ.

Հուշարձանը Դահրավ գյուղի գլխավոր սրբավայրերից է: Բուն սրբատեղին, որի վերնամասում (հարավ-արևելք) տեղադրված է որմնափակ խաչքար՝ գեղեցկահյուս զարդաքանդակներով, կոչվում է "Փրշնի նահատակ", որտեղ պահպանվել են հոգևոր շինության՝ ըստ ուսումնասիրությունների, մատուռի մնացորդները: Անցյալում այստեղ կանգնած են եղել երեք որմնափակ խաչքարեր, այժմ միայն մեկն է կանգուն, որի վրայի արձանագրությունը ազդարարում է, որ "Ի թվին ՉԻԵ (1276), ես Հասան, որդի Վասակա կանգնեցի զխաչս եղբաիր իմ Ջուրջին, Ուքանա, ի փրկություն հոգոյ, ով կարդէք յիշեք ի Տր":

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Ղարաբեկ "
Սրբատեղի " Ղարաբեկ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Ծաղկաշատ գյուղ
Ժամանակը՝   18-20-րդ դարեր

Գտնվում է գյուղից մոտ 2 կմ հարավ, հյուսիս-հարավ մայրուղուց դեպի Խնձրիստան տանող ճանապարհների խաչմերուկի դիմացի բարձունքին: Բարձունքի հարավահայաց եզրին, մի մեծ ծառի տակ հավաքված են տեղահանված 7 խաչքար ու տապանաքար, բոլորն էլ բնորոշ են 16-17-րդ դարերին: Ներկայումս պաշտվող սրբատեղին հենց այդ ծառի տակ հավաքված հուշարձանախումբն է:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Փրխկանուտ "
Սրբատեղի " Փրխկանուտ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Շոշ գյուղ
Ժամանակը՝   19-րդ դար, 1893թ.

Հուշարձանը իրենից ներկայացնում է մի փոքրիկ շինություն՝ խաչքարով:

Մանրամասն...
Սրբատեղի " Սուրբ օջախ "
Սրբատեղի " Սուրբ օջախ " ԱՍԿԵՐԱՆԻ ՇՐՋԱՆ –Քռասնի գյուղ
Ժամանակը՝   19-րդ դար

Սրբատեղին իրենից ներկայացնում է մի փոքրիկ ցածրադիր շինություն, նման մեծ պատրհանի, որի մեջ տեղադրված է փոքր խաչքար՝ 30 x 30 x 5սմ չափերի:

Մանրամասն...
12
ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՏԵՂԵԿԱՏՎԱԿԱՆ ՇՏԵՄԱՐԱՆ

© 2012. Հեղինակային իրավունքները պաշտպանված են:

Սույն կայքում տեղադրված լուսանկարները պաշտպանվում են հեղինակային և հարակից իրավունքների մասին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օրենսդրությամբ: Արգելվում է տեղադրված լուսանկարների վերարտադրումը, տարածումը, նկարազարդումը, հարմարեցումը և այլ ձևերով վերափոխումը, ինչպես նաև այլ եղանակներով օգտագործումը, եթե մինչև նման օգտագործումը ձեռք չի բերվել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության "Պատմական միջավայրի պահպանության պետական ծառայություն" ՊՈԱԿ-ի գրավոր թույլտվությունը