Հին քարեդարին պատկանող քարայր-բնակավայրերից ամենաուշագրավը Ազոխ գյուղի մոտ գտնվող քարանձավն է, որտեղ ըստ ավանդության, թաթար-մոնղոլական արշավանքների տարիներին Ամարասի տերերը պահել են Արցախ նահանգի նյութական մշակույթի գանձերը: Հնագույն ժամանակաշրջանի այս հուշարձանն ունի լաբիրինթոսի նման վեց դահլիճ: Այստեղ, առաջին անգամ հնագիտական մշակույթի՝ այսպես կոչված աշելյան շերտում, հայտնաբերվել են 300 000 տարվա վաղեմություն ունեցող քարե գործիքներ, բուսական և կենդանական աշխարհի բրածո մնացորդներ, նախամարդու արվեստի հետքեր: Նախամարդու այդ խոշոր բնակավայրը, որ բազմահազար տարիների պատմություն ունի, չորս տարի շարունակ (սկսած 2004թ.) կանոնավոր պեղվում-ուսումնասիրվում է հայ-անգլո-իսպանական արշավախմբի կողմից, որոնց արդյունքները համապատասխան գտածոներով գտնվում են՝ Արցախի պատմաերկրագիտական թանգարանում:
Մանրամասն...
Հուշարձանը գտնվում է գյուղից մոտ 300մ հարավ-արևելք ճանապարհի եզրամասում: Կրում է նաև <<Ծծախաչ>> անվանումը: Վերաբերում է քարե դարի մուստյե ժամանակաշրջանին: Խորհրդային ժամանակներում այստեղ ուսումնասիրություններ են կատարվել: Ի հայտ են եկել բրիչներ, կենդանիների ոսկորներ, կայծքարե գործիքներ: Քարանձավը բաղկացած է երկու հիմնական բաժանմունքներից:
Մանրամասն...
Գտնվում է Շիկաքար ամրոցի հարավ-արևելյան ժայռի տակ, միջնաբերդի հատվածում: Ունի մինչև 37մ խորություն: Վերջնամասում կա մի փոքրիկ ջրավազան, որը ծառայում էր բերդի պաշտպաններին, ներկայումս ջուր չի պահպանվում:
Մանրամասն...
Հուշարձանը գտնվում է գյուղից հարավ-արևելք: Բնական կարստային քարանձավ է, որի փոքր հարավահայաց մուտքը բացվում է ջրի մակարդակից 6մ բարձր նիշի վրա: Քարանձավի մուտքը բնականից եղել է շատ ավելի լայն ու բարձր, բայց այն մարդու կողմից (հավանաբար միջնադարում) փակվել է մեծ քարերով շարված պատով: Ներսում անձավը բաժանվում է երեք միջանցքների: Ներսում մութ է ու խոնավ: Մուտքի շրջակայքում հատակը հողածածկ է: Բացի մուտքի փակող պատից, մարդու գործունեության այլ հետքեր չեն երևում:
Մանրամասն...