Հուշարձանների տեղեկատվական շտեմարան

 Հուշարձանների տեղեկատվական շտեմարանը եռալեզու (հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն) էլեկտրոնային տեղեկությունների համակարգ է, որն իր մեջ պարունակում է տեղեկություններ հուշարձանների թվագրության, հասցեի և նշանակության (Արցախի Հանրապետության պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակին համապատասխան), հուշարձանների պահպանական գոտիների, հուշարձանների վկայագրերի, վերականգնված և նորահայտ հուշարձանների, պահպանական պարտավորագրերի մասին:

 

 

Արցախի Հանրապետության տարածքում պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների բնագավառի գործառույթներն իրականացնում են Արցախի Հանրապետության մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և զբոսաշրջության նախարարության  (այսուհետև՝ նախարարություն) աշխատակազմի, զբոսաշրջության   և  պատմական  միջավայրի   պահպանության համապատասախան բաժինները       և     համակարգում    գործող   "Պատմական միջավայրի   պահպանության պետական ծառայություն" ՊՈԱԿ-ը

 

 

ԱՀ Մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և զբոսաշրջության նախարարություն

Նախարարությունն իրականացնում է օրենքով սահմանված հետևյալ իրավասությունները.

          -մասնակցում է հուշարձանների պահպանության և օգտագործման բնագավառի պետական քաղաքականության ձևավորմանը:

            -ԱՀ կառավարության հաստատմանն է ներկայացնում հուշարձանների պետական հաշվառման, պահպանության, ուսումնասիրման, ամրակայման, նորոգման, վերականգնման և օգտագործման գիտամեթոդական կարգը:

            -իր իրավասության սահամաններում իրականացնում է պետական սեփականություն համարվող և չօգտագործվող հուշարձանների տնօրինումը, կատարում դրանց ամրակայման, վերականգնման և բարեկարգման աշխատանքները:

            -գրանցում և վերահսկում է հուշարձանի նկատմամբ սեփականության իրավունքի և օգտագործման ձևի փոփոխումները:

            -վարում է հուշարձանների պետական հաշվառումը (կադաստրը):

            -կազմում և սահմանված կարգով հաստատում է հուշարձանների պահպանական գոտիների նախագծերը  և սահմանում դրանց պահպանության ռեժիմը:

            -առաջարկություն է ներկայացնում ԱՀ կառավարություն՝ պատմամշակությաին արգելոց ստեղծելու վերաբերյալ:

            -ԱՀ կառավարության սահմանած կարգով համաձայնություն կամ մասնագիտական եզրակացություն է տալիս հուշարձաններ ունեցող բնակավայրերի, դրանց հատվածների հատակագծման, կառուցապատման, ինչպես նաև հուշարձան համարվող առանձին շինությունների և համալիրների ամրակայման, վերականգնման, փոփոխման և բարեկարգման նախագծերի վերաբերյալ, դրանց իրականացման ընթացքում վերահսկում հուշարձանների անվթարության ապահովումը:  

            -թույլատվություն է տալիս հուշարձանների հետախուզման և պեղման աշխատանքների համար, գրանցում դրանքև վերահսկում դրանց կատարման ընթացքը:

 

 

"Պատմական միջավայրի պահպանության պետական ծառայություն" ՊՈԱԿ 

 

Կազմակերպության գործունեության նպատակն է պետական սեփականություն հանդիսացող պատմական, հնագիտական, ճարտարապետական անշարժ հուշարձանների, պատմական և բնապատմական միջավայրի, լանդշաֆտների, մշակութային այլ արժեքների պահպանությունը, ուսումնասիրումը, հանրահռչակումը և օգտագործումը: 

Ոչ պետական սեփականություն հանդիսացող պատմական, հնագիտական, ճարտարապետական անշարժ հուշարձանախմբերի, հուշարձանների համալիրների, պատմական եւ բնապատմական միջավայրի, պատմամշակութային հողերի, տեղանքապատկերների /լանդշաֆտների/, մշակութային այլ արժեքների նկատմամբ դրանց սեփականատերերի, օգտագործողների և երրորդ անձանց կողմից հուշարձանների պահպանության բնագավառում գործող օրենսդրության եւ ենթաօրենսդրական ակտերի պահանջների կատարման վերաբերյալ տեղեկությունների հավաքագրումն ու լիազորված մարմնին ներկայացումը:

Կազմակերպությունն իրականացնում է պատմամշակութային և բնապատմական արգելոցների, պետական սեփականություն հանդիսացող պատմամշակութային հողերի պահպանությունը: Մշակում եւ լիազորված պետական մարմնի հաստատմանն է ներկայացնում պատմամշակութային եւ բնապատմական արգելոցների, պատմական անշարժ հուշարձանների, բնական հուշարձանների պահպանության և օգտագործման հեռանկարային զարգացման գլխավոր նախագիծը:

Քննարկում և իր իրավասության սահմաններում որոշումներ է ընդունում պատմամշակութային ժառանգության օբյեկտների պահպանվածության վտանգի դեպքում ամեն տեսակի աշխատանքների և տնտեսական գործունեության դադարեցման հետ կապված խնդիրների վերաբերյալ: Իրավապահ համապատասխան մարմիններին փոխանցելու նպատակով կազմում է ակտեր եւ արձանագրություններ պատմամշակութային և բնապատմական արգելոցների, և պատմության ու մշակույթի անշարժ առանձին հուշարձաններին, դրանց տարածքներին եւ պահպանական գոտիներին հասցված վնասին համապատասխան պատասխանատվություն սահմանելու համար:

Կազմակերպում է պատմամշակութային հուշարձանների պահպանության, օգտագործման և հանրահռչակման խնդիրներին նվիրված գիտական նստաշրջաններ, համաժողովներ, գիտագործնական սեմինարներ ու խորհրդակցություններ:

Կազմակերպությունը բաղկացած է վեց շրջանային պետական ծառայություններից (Շուշիի, Հադրութի, Քաշաթաղի, Ասկերանի, Մարտունու, Մարտակերտի), ինչպես նաև երեք արգելոցից ("Տիգրանակերտ" պետական պատմամշակութային արգելոց և "Հունոտի կիրճ",  "Ազոխի  քարանձավ" պետական բնապատմական արգելոցները):Իրականացնում է "Հուշարձանների տեղեկատվական շտեմարանի" կազմումը և վարումը:

 

  Խորհրդատվական մեխանիզմներ  Արցախի Հանրապետության մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և զբոսաշրջության նախարարությանը հուշարձանների պահպանության և օգտագործման ոլորտում ունի 3 խորհրդակցական մարմին` փորձագիտական հանձնաժողով, միջգերատեսչական հնագիտական հանձնաժողով և գիտամեթոդական խորհուրդ: Նրանցում ընդգրկված են հուշարձանների հետազոտման, պահպանության, վերականգնման ու օգտագործման բնագավառների փորձառու մասնագետներ, շահագրգիռ գերատեսչությունների ու կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ:

  Փորձագիտական հանձնաժողովի դրական եզրակացության հիման վրա հաստատվում են պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակների, դրանցում նորահայտ օբյեկտների ընդգրկման, դրանց` ըստ բնույթի և նշանակության դասակարգման, հուշարձանների պետական հաշվառման, օգտագործման ու պահպանական գոտիների նախագծերի կազմման գիտամեթոդական սկզբունքները:

 Միջգերատեսչական հնագիտական հանձնաժողովը հուշարձանների հետախուզման ու հնագիտական պեղումների թույլտվության, նպատակահարմարության, արդյունավետության խնդիրները քննարկող և գիտամեթոդական եզրակացություն տվող մարմին է: Այն մշակում է ԱՀ հնագիտական պեղումների ռազմավարությունը, ընդունում է ամենամյա պեղումների հաշվետվությունները և եզրակացություններ է տալիս հնագիտական հուշարձաններում պեղումներ կատարելու վերաբերյալ:

Միջգերատեսչական հնագիտական հանձնաժողովի եզրակացությունները լիազորված մարմնի կողմից հաստատվելուց հետո պարտադիր են հուշարձանների հետախուզում և հնագիտական պեղումներ իրականացնող իրավաբանական ու ֆիզիկական անձանց համար:

 Գիտամեթոդական խորհուրդը խորհրդակցական մարմին է, որի քննարկմանն է ներկայացվում հուշարձանների պահպանության, վերականգնման հետ կապված  յուրաքանչյուր խնդիր: Լիազորված մարմինը հուշարձանի ամրակայման, նորոգման և վերականգնման համար համաձայնություն տալիս է նախագծային առաջադրանքների ու նախագծային-նախահաշվային լիարժեք փաստաթղթերի առկայության դեպքում և գիտամեթոդական խորհրդի դրական եզրակացության հիման վրա: